(corporis) statura

stătūra, ae, f. [status, from sto; prop. a standing upright, an upright posture; hence], height or size of the body, stature.

Lit. (class.):

(vir) commodā staturā,

Plaut. As. 2, 3, 21: staturā haud magnā, id. [p. 1755] Poen. 5, 2, 152: pro facie, pro staturā, Lucil. ap. Non. 226, 25:

velim mihi dicas, L. Turselius quā facie fuerit, quā staturā, etc.,

Cic. Phil. 2, 16, 41:

corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

id. Fin. 5, 12, 35; so,

corporis (corresp. to figura),

id. Inv. 1, 28, 41:

ipse (citharoedus) formā et specie sit et staturā appositā ad dignitatem,

Auct. Her. 4, 47, 60:

parva statura (hominis),

ib. 4, 33, 45:

homines tantulae staturae,

of so small a stature, Caes. B. G. 2, 30 fin.:

hoc ali staturam, ali hoc vires,

id. ib. 6, 21.—

Transf., of animals or plants, size, growth (post-Aug. and rare):

Altinae vaccae sunt humilis staturae,

Col. 6, 24, 5:

producere vitem in tantam staturam, quantam permittit agricola,

id. 5, 5, 8.

forma, ae, f. [Sanscr. dhar-, dhar-āmi, bear; dhar-i-man, figure; Gr. thra- in thrênus, thronos; cf. Lat. frētus, frēnum, fortis, etc.], form, in the most comprehensive sense of the word, contour, figure, shape, appearance (syn.: species, frons, facies, vultus; figura).

Lit.

In gen.: Ha. Earum nutrix, qua sit facie, mihi expedi. Mi. Statura haud magna, corpore aquilo. Ha. Ipsa ea'st. Mi. Specie venusta, ore parvo, atque oculis pernigris. Ha. Formam quidem hercle verbis depinxti mihi, Plaut. Poen. 5, 2, 154; cf.:

quia semper eorum suppeditabatur facies et forma manebat,

Lucr. 5, 1175:

corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

Cic. Fin. 5, 12, 35; cf. Auct. Her. 4, 47, 60:

si omnium animantium formam vincit hominis figura, etc.,

Cic. N. D. 1, 18, 48:

forma ac species liberalis,

id. Cael. 3, 6; cf. id. N. D. 1, 14, 37; 1, 27, 76 sqq.; id. Verr. 2, 4, 58, § 129; id. N. D. 1, 10, 26: aspicite, o cives, senis Enni imagini' formam, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1 ed. Vahl.):

hoc dico, non ab hominibus formae figuram venisse ad deos... Non ergo illorum humana forma, sed nostra divina dicenda est, etc.,

id. N. D. 1, 32, 90:

formaï servare figuram,

Lucr. 4, 69; cf.:

Homeri picturam, non poesin videmus. Quae regio, quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

Cic. Tusc. 5, 39, 114 (v. Moser ad h. l.):

eximia forma pueri,

id. ib. 5, 21, 61:

virgines formā excellente,

Liv. 1, 9, 11:

formā praestante puellae,

Ov. H. 3, 35:

forma viros neglecta decet,

id. A. A. 1, 509; cf.:

ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret,

Cic. Inv. 2, 1, 1:

illa aetate venerabilis, haec formae pulchrituline,

Curt. 3, 11, 24:

virginem adultam, formā excellentem,

Liv. 3, 44, 4:

virginem maxime formā notam,

id. 4, 9, 4:

una et viginti formae litterarum,

Cic. N. D. 2, 37, 93:

solis,

Lucr. 5, 571:

muralium falcium,

Caes. B. G. 3, 14, 5:

lanceae novae formae,

Suet. Dom. 10:

nova aedificiorum Urbis,

id. Ner. 16:

porticus,

Plin. Ep. 9, 39, 5:

forma et situs agri,

Hor. Ep. 1, 16, 4:

eādem cerā aliae atque aliae formae duci solent,

Quint. 10, 5, 9:

geometricae formae,

Cic. Rep. 1, 17; cf. id. de Or. 1, 42, 187:

cum sit geometria divisa in numeros atque formas,

Quint. 1, 10, 35; cf.

also: Archimedes intentus formis, quas in pulvere descripserat,

Liv. 25, 31, 9:

dimidia circuli,

Plin. 2, 59, 60, § 150:

clarissimorum virorum formae,

figures, images, Cic. Mil. 32, 86:

ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, etc.,

id. Or. 2, 9:

igneae formae,

i. e. fiery bodies, id. N. D. 2, 40, 101:

inque tori formam molles sternentur arenae,

in the shape, form, Ov. Am. 2, 11, 47:

(sacellum) crudis laterculis ad formam camini,

Plin. 30, 7, 20, § 63:

ut haec mulier praeter formam nihil ad similitudinem hominis reservarit,

Cic. Clu. 70, 199.—In poet. circumlocution with gen.: astra tenent caeleste solum formaeque deorum, the forms of gods, for gods, Ov. M. 1, 73:

formae ferarum,

id. ib. 2, 78:

ursi ac formae magnorum luporum,

Verg. A. 7, 18:

formae ingentis leo,

of great size, Just. 15, 4, 17; Tac. A. 4, 72.—

In partic.

Pregn., a fine form, beauty:

di tibi formam, di tibi divitias dederant,

Hor. Ep. 1, 4, 6; cf.:

et genus et formam regina pecunia donat,

id. ib. 1, 6, 37:

movit Ajacem forma captivae Tecmessae,

id. C. 2, 4, 6; Quint. 2, 5, 12:

neque, ut laudanda, quae pecuniam suam pluribus largitur, ita quae formam,

id. 5, 11, 26; 5, 12, 17.—Prov.:

forma bonum fragile est,

Ov. A. A. 2, 113.—

An outline, plan, design (of an architect, etc.):

cum formam videro, quale aedificium futurum sit, scire possum,

Cic. Fam. 2, 8, 1: domus erit egregia;

magis enim cerni jam poterat, quam quantum ex forma judicabamus,

id. Q. Fr. 2, 5, 3 (2, 6, 2):

qua ludum gladiatorium aedificaturus erat,

Suet. Caes. 31.—

A model after which any thing is made, a pattern, stamp, last (of a shoemaker), etc.:

utendum plane sermone, ut numo, cui publica forma est,

Quint. 1, 6, 3:

denarius formae publicae,

Sen. Ben. 5, 29; cf.: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5:

formas binarias, ternarias et quaternarias, et denarias etiam resolvi praecepit neque in usu cujusquam versari,

stamped money, coins, Lampr. Alex. Sev. 39; cf. Curt. 5, 2, 11:

si scalpra et formas non sutor (emat),

Hor. S. 2, 3, 106; cf.:

forma calcei,

Dig. 9, 2, 5, § 3.—

A mould which gives form to something:

(caseus) vel manu figuratur vel buxeis formis exprimitur,

Col. 7, 8 fin.:

formae in quibus aera funduntur,

Plin. 36, 22, 49, § 168; hence, a frame, case, enclosure:

opus tectorium propter excellentiam picturae ligneis formis inclusum,

id. 35, 14, 49, § 173:

formas rivorum perforare,

i. e. the conduits, pipes, Front. Aquaed. 75:

aquaeductus,

Dig. 7, 1, 27.—Hence,

Transf., the aqueduct itself, Front. Aquaed. 126.—

A rescript, formulary (post-class., whereas the dimin. formula is predominant in this signif.):

ex eorum (amicorum) sententia formas composuit,

Capitol. Anton. 6; so Cod. Just. 1, 2, 20.—

Item forma appellatur puls miliacea ex melle, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.

Trop.

In gen., shape, form, nature, manner, kind:

ad me quasi formam communium temporum et totius rei publicae misisti expressam,

Cic. Fam. 3, 11, 4; cf.:

formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

id. Off. 1, 5, 14:

innumerabiles quasi formae figuraeque dicendi,

id. Or. 3, 9, 34:

cum, quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, describitur, ut, si quaeratur avari species, seditiosi, gloriosi,

id. de Or. 3, 29, 115; cf.:

quae sit in ea species et forma et notio viri boni,

id. Off. 3, 20, 81:

forma ingenii,

id. Brut. 85, 294:

rei publicae,

id. Fam. 2, 8, 1; cf.:

exemplar formaque rei publicae,

id. Rep. 2, 11:

forma et species et origo tyranni,

id. ib. 2, 29:

forma rerum publicarum,

id. Tusc. 2, 15, 36; cf. id. Rep. 1, 34 fin.:

officii,

id. Off. 1, 29, 103:

propositi,

Vell. 1, 16:

sollicitudinum,

Tac. A. 4, 60:

formam vitae inire,

id. ib. 1, 74:

secundum vulgarem formam juris,

Dig. 30, 1, 111:

scelerum formae,

Verg. A. 6, 626:

poenae,

id. ib. 615.—

In partic.

In philos. lang., like species, a sort, kind: nolim, ne si Latine quidem dici possit, specierum et speciebus dicere; et saepe his casibus utendum est: at formis et formarum velim... Genus et formam definiunt hoc modo: genus est notio ad plures differentias pertinens;

forma est notio, cujus differentia ad caput generis et quasi fontem referri potest. Formae igitur sunt hae, in quas genus sine ullius praetermissione dividitur, ut si quis jus in legem, morem, aequitatem dividat, etc.,

Cic. Top. 7, 31; cf.:

genus et species, quam eandem formam Cicero vocat,

Quint. 5, 10, 62: a forma generis, quam interdum, quo planius accipiatur, partem licet nominare, hoc modo, etc.... Genus enim est uxor;

ejus duae formae: una matrumfamilias, altera earum, quae tantummodo uxores habentur,

Cic. Top. 4, 14:

quod haec (partitio) sit totius in partes, illa (divisio) generis in formas,

Quint. 5, 10, 63:

duae formae matrimoniorum,

id. 5, 10, 62.—

In gram.

The grammatical quality, condition of a word:

in quo animadvertito, natura quadruplicem esse formam, ad quam in declinando accommodari debeant verba, etc.,

Varr. L. L. 9, § 37 sq.; 101 sq. Müll.; Quint. 10, 1, 10.—

The grammatical form of a word:

utrum in secunda forma verbum temporale habeat in extrema syllaba AS an IS, ad discernendas dissimilitudines interest,

Varr. L. L. 9, § 109 Müll.:

aeditimus ea forma dictum, qua finitimus,

Gell. 12, 10, 1.

figūra, ae, f. (fingo, s. Gell. 13, 30 [29], 2), die Bildung, I) eig.: A) als äußerer Umriß, die Bildung, Gestalt, Figur, formae figura, die Bildung der Gestalt, Lucr. 4, 67. Cic. de nat. deor. 1, 90: forma nostra ceteraque figura, das äußere Ansehen und die übrige Bildung (des Körpers). Cic. de off. 1, 126; dah. 1) im allg., a) leb. Wesen: fig. hominis, Cic.: cervi, Caes.: ursi, tauri, Plin. – fig. humana, Laber. fr. u. Cic.: muliebris, Cic.: virginea, Tibull.: venusta, Nep. – figuras sumere (Ggstz. rursus reponere sumptas), Ov.: in figuram muliebrem transferre, Cic., formari, Cic.: in plures transire figuras, Ov.: in canis figuram verti, Hyg.: dant adimuntque figuras, Ov. – b) lebl. Ggstde.: fig. mundi, caeli, Cic.: navium, Caes.: ancorae, Iustin.: statura totiusque corporis figura, Cl. Quadrig. fr.: fig. corporis habilis, Cic. – fig. lunata, Cels.: bicornis, Amm.: lapidis trahere figuram, Ov.: quae (plaga) duabus transversis lineis litterae X figuram accipit, Cels. – 2) prägn., die schöne Gestalt, Schönheit, fig. fallax, Ov. art. am. 2, 143: confisa figurae, Ov. met. 10, 69: in figura capta dei nymphe est, ibid. 14, 770. – B) als Geformtes, das Gebilde, das Bild, die Figur, a) übh.: fig. fictilis, Tonfigur, Tonbild, Cic. de nat. deor. 1, 71: ligneolae hominum figurae, Apul. de mund. 27: novis facile signatur cera figuris, Ov. met. 15, 169: cum catenatio mobilis ali-

————

quot figuras exprimeret, Petron. 34, 9: partim figuras (Tiergestalten) rettulit antiquas partim nova monstra creavit, Ov. met. 1, 436. – b) ( wie εἴδωλον) v. Schatten der Verstorbenen, die luftige Gestalt, die Erscheinung, Lucr. 4. 34. Verg. Aen. 10, 641. – c) v. den Atomen, das Bild, figurae Epicuri, Quint. 10, 2, 15: volubiles parvaeque figurae, Lucr. 3, 190: dico igitur rerum effigias tenuesque figuras mittier ab rebus, Lucr. 4, 42. – d) ( wie σχημα) als mathem. t. t., die geometr. Figur, fig. rotunditatis aut proceritatis, Plin. 13, 49: triquetra, Plin. 3, 121: quadrangula, Plin. 13, 188: circulus est figura plana unā lineā comprehensa, Censor. fr. 7, 1. – e) als philos. t. t. = ἰδέα, das Urbild, Sen. ep. 65, 7. – f) als gramm. t. t., die gramm. Form, Wortform, fig. verbi, Varro LL. 10, 25; Prisc. 15, 81: alia nomina, quod quinque habent figuras, habere quinque casus, Varro LL. 9, 53: non debuisse ex singulis vocibus ternas vocabulorum figuras fieri ut albus alba album, Varro LL. 9, 55. – g) als rhet. t. t., die Wendung, Figur, Redefigur (griech. τρόπος, σχημα s. Quint. 9, 1, 1 sq.), figurae orationis, Quint. 9, 2, 27. Plin. ep. 1, 2, 2: figurae verborum, Quint. 9, 3, 1: figurarum commenta, Amm. 29, 2, 8: figurae liberiores, Ouint. 10, 1, 31: sententiis isdem et earum formis tamquam figuris (converti orationem), Cic. de opt. gen. 14: figuras dicendi captare, Sen. ep. 108, 35: dicta praeclare per omnes figu-

————

ras exponere, Suet. rhet. 1: figuras variare, Quint. 9, 1, 11. – Insbes., α) v. der Ironie, Sen. de ben. 5, 6, 6. – β) v. der verblümten Redeweise = Allegorie, Macr. somn. Scip. 1, 2, 18: od. = Anspielung, Sen. de ben. 2, 11, 3. Quint. 9, 2, 82. Suet. Vesp. 13; Dom. 10, 1. – II) (wie σχημα) übtr.: 1) die Gestalt, Form, Einkleidung, figurā condicionis accipere alqd, unter der Form (Einkl.) einer B., Marcian. dig. 35, 2, 30. § 7. – 2) die Gestaltung, der Charakter, das Gepräge, die Sachlage, Art und Weise, Beschaffenheit, a) übh.: eius loci, Lage, Amm. 15, 4, 1: negotii, Cic. de inv. 1, 41: novā figurā factam (pestem), Pacuv. tr. 271: debitum in sua figura remanens, Cod. Iust. 5, 11, 7. – b) als rhet. t. t., die Gestalt, das Gepräge, α) der Stimme = die Art der Ausbildung, vocis, Cornif. rhet. 3, 19: servat (vox) enim formaturam servatque figuram, Lucr. 4, 554. – β) der Rede, die Form der Darstellung u. des Ausdrucks, das Gepräge der Rede, die Redeform, Graeca fig., griech. Redeform (Redewendungen), Quint. 1, 1, 13: optima species et quasi figura dicendi, Cic. or. 2: quasi forma et figura dicendi, Cic. de or. 2, 98: hae tres figurae (orationis), Cic. de or. 3, 199; vgl. ibid. § 202. – 3) = species, die Art, pereundi mille figurae, Ov. her. 10, 81: capiendi figurae, Erwerbsarten, Gaius dig. 39, 6, 31 pr.

făcĭes, ēi (old form facies, rarely facii, Gell. 8, 14, 1:

facie,

Plaut. Mil. 4, 4, 36; dat. facie, facii, Gell. l. l.; plur. very rare; nom. and acc. facies, Vulg. Thren. 5, 12; id. Jer. 42, 12; dat. faciebus, Hier. Eph. 3, 5), f. [root fa- of fari, strengthened fac-; cf. fax, facetus].

Orig., make, form, configuration, figure, shape.

In gen. (= universa corporis forma; cf.: figura, species): Quidam faciem esse hominis putant os tantum et oculos et genas, quod Graeci prosôpon dicunt: quando facies sit forma omnis et modus et factura quaedam corporis totius, etc., Gell. 13, 29: Sardinia in Africo mari facie vestigii humani, Sall. H. ap. Gell. l. l.; Plaut. Poen. 5, 2, 151 sq.; cf. Non. 52, 27 sq.:

non est formosa, cujus crus laudatur aut brachium, sed illa, cujus universa facies admirationem singulis partibus abstulit,

Sen. Ep. 33; cf. Lucr. 5, 1169 sq.; Hor. S. 1, 2, 87.—

Of things: Dae. Dicito, quid insit, et qua facie, memorato onmia... Pa. Sunt crepundia. Dae. Qua facie sunt? Plaut. Rud. 4, 4, 105 and 111:

curvata in montis faciem circumstetit unda,

Verg. G. 4, 361:

haec facies Trojae, cum caperetur, erat,

Ov. Tr. 1, 3, 26; cf.

urbium,

Plin. Ep. 2, 17 fin.:

antequam Vesuvius faciem loci verteret,

Tac. A. 4, 67:

arboris,

Plin. 12, 14, 31, § 55:

vehiculi,

Gell. 15, 30, 3:

alia illi caeli,

Plin. 6, 17, 21, § 58:

ossa contusa in faciem pulveris,

Gell. 10, 18, 3:

longa quibus facies ovis erit,

Hor. S. 2, 4, 12 et saep. —

Prov.: verte omnes tete in facies, i. e. resort to every expedient (an expression borrowed from, and alluding to, the changes of Proteus), Verg. A. 12, 891.—

In partic., face, visage, countenance (most freq. in class. Lat.;

syn.: os, vultus, frons, lineamenta): facies homini tantum: ceteris os aut rostra,

Plin. 11, 37, 51, § 138:

in facie vultuque nostro cum sint decem aut paulo plura membra, etc.,

id. 7, 1, 1, § 8:

non quaeruntur ea, quae nobis non possumus fingere, facies, vultus, sonus,

Cic. de Or. 1, 28, 127:

prorsus in facie vultuque vecordia inerat,

Sall. C. 15, 5:

qua facie, qua statura,

Cic. Phil. 2, 16, 41: uretur facies;

urentur sole capilli,

Tib. 1, 9, 15: cf. id. 1, 5, 43:

sumit utrumque Inde habitum facies,

Juv. 9, 20:

peregrina,

Plaut. Ps. 4, 2, 9; cf.:

affers faciem novam,

Cic. Fl. 29, 70:

liberali (homo),

Ter. Eun. 3, 2, 20:

egregiā (virgo),

of rare beauty, id. Phorm. 1, 2, 50:

hispida,

Hor. C. 4, 10, 5:

cicatricosa,

Quint. 4, 1, 61:

adversa,

id. 2, 13, 9:

curvo nec faciem litore demovet,

Hor. C. 4, 5, 14:

de facie quidem nosti,

Cic. Pis. 32, 81:

recta facie loqui,

i. e. boldly, Juv. 6, 401 et saep.— Poet.:

cura dabit faciem, facies neglecta peribit,

a beautiful face, beauty, Ov. A. A. 3, 105.— Prov.: perfricare faciem, to lay aside shame, Plin. H. N. praef. § 4; cf. Quint. 11, 3, 160.

Trop., external form, look, condition, appearance (class.):

set qua faciest tuus sodalis,

Plaut. Capt. 3, 4, 113; id. Rud. 2, 7, 7:

fateantur, in Maeandrii persona esse expressam faciem civitatis,

Cic. Fl. 22, 13; cf.:

(C. Popilius) senatus faciem secum attulerat auctoritatemque Populi Romani,

id. Phil. 8, 8, 23:

una senum facies, cum voce trementia membra, etc.,

Juv. 10, 198:

quibus rebus immutata facies urbis erat,

Sall. C. 31, 1:

loci,

Tac. A. 4, 67:

formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

Cic. Off. 1, 5, 14; Quint. 3, 6, 88; 4, 1, 42 Spald.:

quarum (causarum) varia ac nova semper est facies,

id. 2, 4, 28:

plures eloquentiae facies,

id. 12, 10, 69:

(inventiunculae) facie ingenii blandiuntur,

id. 8, 5, 22:

nec ulla facies mali erat,

Curt. 3, 11, 22:

ad istam faciem est morbus qui me macerat,

has that form, is of such a nature, Plaut. Cist. 1, 1, 73.—

In partic., in Tac. for the class. species, external appearance, as opposed to reality, a pretence, pretext; publici consilii facie (= specie), Tac. H. 2, 54; id. A. 13, 28; Amm. 20, 5.—

Transf., poet. and in post-Aug. prose, for the class. aspectus, look, sight, aspect: quae scelerum [p. 715] facies? Verg. A. 6, 560:

subita,

Sil. 7, 367:

decora,

Plin. Pan. 56, 5:

memoranda,

id. ib. 35, 1:

foeda,

id. ib. 82, 8:

vineae unam faciem contexunt,

id. Ep. 5, 6, 9:

exceptio, quae prima facie justa videatur,

at first sight, Gai. Inst. 4, 1:

prima facie,

Dig. 16, 1, 13; Sen. Ep. 87, 1; id. Contr. 5, 10, 15.

fĭgūra, ae, f. [v. fingo], a form, shape, figure (syn.: forma, species; tropus).

Lit.

In gen.:

corporis nostri partes totaque figura et forma et statura quam apta ad naturam sit, apparet,

Cic. Fin. 5, 12, 35; cf.:

hominum, vel etiam ceterarum animantium forma et figura,

id. de Or. 3, 45, 179; and:

quae figura, quae species humanā potest esse pulchrior?... Quod si omnium animantium formam vincit hominis figura, deus autem animans est: ea figura profecto est, quae pulcherrima sit omnium, etc.,

id. N. D. 1, 18, 47 sq.;

with this cf.: esse aliquem humana specie et figura, qui, etc.,

id. Rosc. Am. 22, 63; Liv. 29, 17, 11:

uri sunt specie et colore et figura tauri,

Caes. B. G. 6, 28, 1:

gemina tauri juvenisque,

the Minotaur, Ov. M. 8, 169:

Himera in muliebrem figuram habitumque formata,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87; cf.:

figura et lineamenta hospitae,

id. ib. 36, §

89: conformatio quaedam et figura totius oris et corporis,

id. de Or. 1, 25, 114:

pulmonum vis et figura,

id. Tusc. 1, 16, 37:

formae figura,

id. N. D. 1, 32, 90:

formaï servare figuram,

Lucr. 4, 69:

navium figura (shortly before: navium species),

Caes. B. G. 4, 25, 2:

lapidis,

Ov. M. 3, 399:

dohorum,

Plin. 2, 25, 22, § 90: lenticulae dimidiae, id. 27, 12, 98, § 124:

quadriangula grani,

id. 13, 22, 38, § 118:

triquetra,

id. 3, 16, 20, § 121:

rotunditatis aut proceritatis,

id. 13, 4, 9, § 49 et saep.—

Concr., a sketch, figure, drawing (lat. Lat.): figurae quae schêmata vocant, Gell. 1, 20, 1; 2, 21, 10: kubos est figura ex omni latere quadrata, id. 1, 20, 4.—

In partic.

In the lang. of the Epicurean philosophy applied to the atoms or molecular parts of bodies:

caelestem fulminis ignem Subtilem magis e parvis constare figuris,

Lucr. 2, 385; 2, 682 sq.; 778; 3, 190 al.; cf.:

illas figuras Epicuri, quas e summis corporibus dicit effluere,

Quint. 10, 2, 15 Spald.—

Poet., a form, shade, phantom of the dead:

in somnis, cum saepe figuras Contuimur miras simulacraque luce carentum,

Lucr. 4, 34:

morte obita quales fama est volitare figuras,

Verg. A. 10, 641:

CVM VITA FVNCTVS IVNGAR TIS (i. e. tuis) VMBRA FIGVRIS,

Inscr. Orell. 4847.—

Trop., quality, kind, form, species, nature, manner.

In gen.:

de figura vocis satis dictum est,

Auct. Her. 3, 15, 25:

majus et minus et aeque magnum ex vi et ex numero et ex figura negotii consideratur,

Cic. Inv. 1, 28, 41:

figura orationis plenioris et tenuioris,

id. de Or. 3, 55, 212; cf.:

suam quandam expressit quasi formam figuramque dicendi,

id. ib. 2, 23, 98:

occurrunt animo pereundi mille figurae,

kinds, Ov. H. 10, 81:

edidit innumeras species, partimque figuras rettulit antiquas, etc.,

id. M. 1, 436; cf.:

capiendi figurae (for which, shortly after: species capiendi),

Dig. 39, 6, 31:

condicionis,

ib. 35, 2, 30. —

In partic.

Gram. t. t., form of a word, inflection:

alia nomina, quod quinque habent figuras, habere quinque casus,

Varr. L. L. 9, § 52; cf.:

non debuisse ex singulis vocibus ternas vocabulorum figuras fieri, ut albus, alba, album,

id. ib. 9, §

55: quaedam (verba) tertiae demum personae figura dicuntur, ut licet, piget,

Quint. 1, 4, 29; 8, 2, 15 Spald.—

Rhet. t. t., a figure of speech, schêma, Cic. de Or. 3, 53 sq.; id. Or. 39 sq.; Quint. 9, 1 sq. et saep.—

Esp., one which contains hints or allusions, Suet. Vesp. 13; id. Dom. 10; cf. Quint. 9, 2, 82.

stătus, a, um, v. sisto.

stătus, ūs, m. [sto and sisto].

In a corporeal sense.

Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:

stat in statu senex ut adoriatur moechum,

in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;

crebro conmutat status,

his posture, id. ib. 2, 2, 51:

qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,

what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:

in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,

attitude, Cic. Or. 18, 59:

status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,

Quint. 11, 3, 159:

abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,

id. 11, 3, 89:

ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,

id. 1, 11, 16:

stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,

Gell. 2, 1, 2:

dumque silens astat, status est vultusque diserti,

Ov. P. 2, 5, 51:

statum proeliantis componit,

Petr. 95 fin. —

So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,

Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:

expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,

Quint. 2, 13, 8:

ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,

Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:

ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,

Lucr. 4, 772:

(opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,

motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:

decorum istud in corporis motu et statu cernitur,

id. ib. 1, 35, 126:

habitus oris et vultūs, status, motus,

id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:

in quibus si peccetur... motu statuve deformi,

id. ib. 5, 12, 35:

eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,

id. Tusc. 3, 22, 53:

status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,

id. Off. 1, 35, 129:

in pedibus observentur status et incessus,

the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—

Of external appearance, manners, dress, and apparel:

quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,

Plaut. Am. 1, 1, 111:

redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,

Suet. Tib. 13.—

Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;

post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,

Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;

mediastenus qualiscunque status potest esse,

Col. 1, 9, 3:

in gallinaceis maribus status altior quaeritur,

id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:

plantae majoris statūs,

Pall. Febr. 25, 20.—

A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):

equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,

Liv. 30, 18, 14:

nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,

id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:

ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,

Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:

saepe adversarios de statu omni dejecimus,

Cic. Or. 37, 129:

voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,

throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:

fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,

Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,

id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:

neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,

i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:

qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,

than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.

of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,

aspect, id. Div. 2, 44, 92.

Trop., condition, state, position, situation, circumstances.

Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):

capitis minutio est statūs permutatio,

Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:

quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,

Cic. Balb. 7, 18:

ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,

with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:

illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,

Val. Max. 5, 26:

si statu periclitari litigator videtur,

if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:

nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,

i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:

permanent tamen in statu servitutis,

Suet. Gram. 21:

vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,

id. Tit. 8 fin.:

multorum excisi status,

Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:

cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,

a civil status, Dig. 4, 5, 4:

homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,

ib. 1, 5, 21:

primo de personarum statu dicemus,

civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:

de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,

Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:

cum ad statum suum frater pervenisset,

Dig. 31, 1, 77, § 19.—

Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:

an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?

their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:

quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,

the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:

regum status decemviris donabantur,

the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:

cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,

the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:

non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,

id. Fam. 4, 4, 1:

ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?

id. Att. 3, 10, 2:

non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,

id. ib. 10, 4, 1:

quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,

id. ib. 1, 1, 17:

praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,

id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:

apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,

id. Att. 1, 16, 11:

ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?

maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:

quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,

Auct. Her. 4, 16, 23:

tantam in eodem homine varietatem status,

high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:

cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,

Suet. Galb. 12:

quaedam circa omnium ordinum statum correxit,

id. Claud. 22:

cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,

social position, Curt. 5, 5, 22:

omnis Aristippum decuit color et status et res,

Hor. Ep. 1, 17, 23.—

Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):

at iste non dolendi status non vocatur voluptas,

Cic. Fin. 2, 9, 28:

neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,

Ov. M. 13, 594:

flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,

id. Tr. 5, 1, 5:

quid enim status hic a funere differt?

id. P. 2, 3, 3:

pejor ab admonitu fit status iste boni,

id. ib. 1, 2, 54:

his enim quorum felicior in domo status fuerat,

Val. Max. 6, 8, 7:

sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,

id. 6, 9 pr.:

caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,

id. 7, 1, 1:

haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),

id. 6, 5, ext. 4:

obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,

Curt. 10, 2, 22:

sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,

i. e. distress, id. 5, 11, 5:

res magna et ex beatissimo animi statu profecta,

Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —

Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:

homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,

Cic. Fin. 2, 14, 45:

facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,

id. Fam. 7, 10, 3:

tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,

id. Att. 4, 2, 1:

quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,

id. Par. 2, 17:

sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,

id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:

vitae statum commutatum ferre non potuit,

Nep. Dion, 4, 4:

id suis rebus tali in statu saluti fore,

Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:

libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),

Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:

status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,

Sen. Q. N. 2, 39, 2.—

Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.

In gen.:

Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,

Cic. Verr. 1, 4, 12:

nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,

id. Sest. 50, 106:

omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,

id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:

mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,

id. ib. 3, 11, 4; so,

status ipse nostrae civitatis,

id. ib. 5, 16, 2:

non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,

id. Phil. 13, 1, 2:

sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

id. Rep. 2, 26, 48:

aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,

id. Fam. 9, 8, 2:

ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:

tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,

id. ib. 6, 1, 1:

non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,

id. Clu. 69, 196:

ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,

id. Sull. 11, 33:

Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,

id. Cat. 1, 1, 3:

eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,

Caes. B. G. 6, 12, 9:

cum hoc in statu res esset,

Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:

eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,

id. 41, 6, 9:

statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,

i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:

ut deliberare de statu rerum suarum posset,

id. 44, 31:

ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,

id. 3, 37, 3:

jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,

id. 8, 13, 2:

qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,

internal peace, id. 3, 20, 8:

omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,

more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:

tranquillitatis status,

Val. Max. 7, 2, 1:

in sollicito civitatis statu,

Quint. 6, 1, 16:

principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,

guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,

ad formandum rerum praesentium statum,

Just. 9, 5, 1:

populo jam praesenti statu laeto,

Suet. Caes. 50:

ad componendum Orientis statum,

id. Calig. 1:

deploravit temporum statum,

id. Galb. 10:

ad explorandum statum Galliarum,

id. Caes. 24:

delegatus pacandae Germaniae status,

id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—

Esp., of the political sentiments of the citizens:

a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,

Liv. 39, 27:

ad visendum statum regionis ejus,

id. 42, 17, 1:

suas quoque in eodem statu mansuras res esse,

id. 42, 29, 9:

cum hic status in Boeotiā esset,

id. 42, 56, 8.—

Of the constitution, institutions, form of government, etc.:

Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,

Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;

1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,

id. ib. 2, 1, 2:

itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,

the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:

in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,

id. ib. 2, 37, 62:

providete ne rei publicae status commutetur,

id. Har. Resp. 27, 60:

eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,

aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:

ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,

id. Fl. 1, 3:

ut rei publicae statum convulsuri viderentur,

id. Pis. 2, 4:

pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,

id. Red. in Sen. 8, 20:

cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?

id. ib. 7, 16:

omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,

id. Mur. 11, 24:

intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

id. Fam. 6, 2, 3:

quod ad statum Macedoniae pertinebat,

Liv. 45, 32, 2:

ex commutatione statūs publici,

Vell. 2, 35, 4:

haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,

Val. Max. 4, 1, ext. 4:

Gracchi civitatis statum conati erant convellere,

id. 6, 3, 1 fin.:

Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,

Quint. 11, 1, 85:

qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,

id. 2, 16, 4:

id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,

Suet. Claud. 11:

nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,

id. ib. 1:

conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,

id. Caes. 40:

tu civitatem quis deceat status Curas,

what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,

Existence of the republic:

quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,

Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):

si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,

id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —

In nature, state, condition, etc.:

incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,

Cic. Or. 3, 45, 178:

ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,

Lucr. 5, 829:

ex alio terram status excipit alter,

id. 5, 835:

est etiam quoque pacatus status aëris ille,

id. 3, 292:

non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,

Liv. 37, 12, 11:

idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,

Curt. 6, 4, 19:

incertus status caeli,

Col. 11, 2:

pluvius caeli status,

id. 2, 10:

mitior caeli status,

Sen. Oedip. 1054.—

The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.

In gen.:

atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,

preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,

Esp. in rhet. jurisp.

The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):

refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,

Cic. Top. 25, 93; so,

statu (sic enim appellamus controversiarum genera),

id. Tusc. 3, 33, 79:

statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,

Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—

The main question, the essential point:

quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,

Quint. 3, 6, 2:

non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,

the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—

In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:

et tempora et status,

tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:

fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,

id. 1, 5, 41.

statuliber.